Het Belgische model sputtert. Het kan ook moeilijk anders, want met al dat lapwerk van de laatste decennia is het draagvlak sterk ondermijnd. Sommigen denken nog altijd dat dit een taalkwestie is, maar in werkelijkheid is het gewoon een gebrek aan democratie.
Bij onze politici en hun belangengroepen gaat het over macht met democratie als middel. Waar echte democratie niet gedijt, daar gedijt ook de economie niet. Macht leidt tot machtsmisbruik, hoe mooi het ook verpakt moge zijn. Machtsmisbruik leidt tot centrale planningssystemen waarbij een zelf aangestelde elite zich het recht toe-eigent voor de anderen te beslissen en de vruchten van hun arbeid op te eisen. Het resultaat hiervan is vandaag af te lezen in de stortvloed van banale maar betweterige wetten, de torenhoge belastingen, corruptieschandalen, monopolies, een leger van RVA'ers en ambtenaren en ja, ook de torenhoge schuld die de modale Belg bij zijn geboorte als vergiftigd geschenk meekrijgt. Het wordt tijd voor een tweede Belgische revolutie.
Respect voor elke burger en elke minderheid
In een echte democratie beslist de meerderheid over die zaken die werkelijk de meerderheid aanbelangen. Dit moet het resultaat zijn van een weloverwogen debat waaraan elke burger moet kunnen deelnemen. Dit houdt ook in dat dergelijke meerderheidsbeslissingen enkel over de fundamentele zaken gaan, en in de meer geavanceerde landen gaat dit meestal via een referendum. In ons land wordt over de fundamentele zaken boven de hoofden van de burger beslist. Het opperste gezag is weliswaar een formalisme geworden, maar het regent in dit land koninklijke besluiten. De koning tekent, waarbij hij dit recht via geboorte verworven heeft, de eerste minister en zijn achterban beslissen. Geen van beide werd rechtstreeks door de burger verkozen en het regent dan ook ministeriële wetsvoorstellen terwijl het parlement zelf knikt en steevast meerderheid tegen oppositie stemt. Die meerderheid ligt op voorhand vast en is meer het gevolg van hoe de politieke partijen het eens geworden zijn over de verdeling van de macht na de verkiezingen, dan het resultaat van de verkiezingen zelf. Men aarzelt zelfs niet om grote blokken kiezers met kiesdrempels, cordon sanitaire en kieslijstmanipulaties buitenspel te zetten terwijl een echte democratie deze minderheden waardeert om hun louterende invloed op ontsporend en enggeestig machtsmisbruik.
Een land met regio's
Maar omdat dit land nu eenmaal ontstaan is als bufferzone op de grens van verschillende grotere landen, hebben we in dit land ook regionale verschillen, niet alleen in de taal die er gesproken wordt. Daarom ook heeft dit land niet alleen buitengrenzen maar ook een reeks binnengrenzen met elk zijn parlement, ministers en staatssecretarissen. Alleen is de macht nog grotendeels bij het centrale federale gezag blijven hangen waar niemand nog verkozen wordt, maar wel aangeduid. Dit centrale gezag heeft wel nog de greep op de burger en zijn portemonnee. En daar is het nu aan het mislopen. De burger begint (eindelijk) te beseffen dat hij de dupe is geworden van dit hele zootje en hij heeft dat in de laatste verkiezingen ook duidelijk laten merken. De federale regering zal dit niet langer kunnen negeren. Maar hoe stel je een coherente federale regering samen uit vertegenwoordigers van regionale gekozenen die tegengestelde belangen hebben? De patstelling is bereikt en zelfs de koning zit met de handen in het haar. De contradicties van het Belgische model zijn blootgelegd. De loodgieterij rammelt langs alle kanten.
Naar een echte democratie
Er liggen nu drie opties open. Ofwel wordt de Belgische staat ontbonden en gaan de regio's elk hun eigen weg. Niet echt onmogelijk, ware het niet dat dit na 175 jaar bij velen nog emotioneel moeilijk ligt en er nog wat hybride gebieden zijn zoals Brussel, het Duitse gewest en een gemengde kieskring als overblijfsel van de tijd van voor de laatste landshervorming. De tweede optie is een terugkeer naar het federale België, maar dat is helemaal geen haalbare kaart tenzij men opteert voor een militaire dictatuur. Rest dan nog het confederale model. De regio's worden zelfstandig en de federale overheid blijft achter als Belgische lijm. Er is in principe geen enkel probleem om vier staten te creëren: Vlaanderen, La Wallonie, Ost-Belgien en Brussels als Europese hoofdstad. Het hybride BHV lost zich dan vanzelf op, want de regionale landsgrenzen liggen vandaag al vast. Veel bevoegdheden heeft de resterende confederale overheid ook niet meer nodig, want de Europese superstaat heeft die rol grotendeels overgenomen, zelfs die van grootste betuttelaar aller tijden. Belgian chocolates mogen blijven en de geluidsnormen kunnen in heel Europa dezelfde worden.
De uitdaging om de democratie te herstellen ligt dan bij de deelstaten. Na al die jaren van centralistische planning zal dit moed vergen. Het centralistische gezag wordt in navolging van de oude federale staat omringd wordt door een legertje vazallen met hun eigen achterban. Wil men consequent zijn, dan wordt ook het regionale niveau maximaal afgekalfd. Laat de burger in de eerste plaats voor zichzelf beslissen in plaats van hem onder het voorwendsel van solidariteit plat te zuigen met belastingen en niet-gevraagde betutteling. Echte democratie begint onderaan en beschouwt belastingen niet als iets om te herverdelen (met de stok der wet achter de deur en na aftrek van commissies en administratieve kosten) maar als een aankoop van diensten die men zelf niet alleen kan opbrengen. In dergelijk systeem is het de gebruiker die betaalt en niet de nietsvermoedende medeburger. Solidariteit is in de eerste plaats een lokaal gegeven en niet iets dat wordt opgelegd. Wellicht is dan ook het moment gekomen dat de laatste koning bij wijze van overgang en continuïteit als eerste president de eeuwigheid mag ingaan. Dit geeft dan ook wat tijd om de volgende wijze en ervaren president met zorg te kiezen.
Een win-winsituatie voor iedereen
Velen hebben het ondertussen al aangetoond. Het huidige Belgische model heeft het begin van het einde bereikt. Het weegt van langsom zwaarder op de democratie en ondermijnt het sociale en economische potentieel van zijn burgers. Het is complex, duur en inefficiënt en vermits er geen goud of olie meer in onze ondergrond zit, wordt het onbetaalbaar. Er gaat nu ook te veel energie en tijd verloren door het eindeloze gemekker. Revoluties worden altijd gedreven door economische motieven, maar laten we een laatste keer gebruikmaken van het Belgische overlegmodel om die revolutie snel en geweldloos uit te voeren. Zoals hierboven aangetoond, als de revolutie op federaal niveau voltrokken zal zijn, is een tweede regionale revolutie nodig om ook daar de ketens van het verleden af te schudden. Geef de macht terug aan de burger. Dit zal de ondernemingsgeest weer tot leven roepen en die zullen we hard nodig hebben om een halt toe te roepen aan de betuttelende machtsconcentratie van Europa en de wereldwijde concurrentie aan te kunnen. De natiestaat heeft zijn tijd gehad, laten we het dan houden bij een vrijhandelszone waar elke burger vrij kan bewegen en zichzelf zijn. Als we hierin slagen, staan de gouden eeuwen van de Verlichting in tweede uitvoering eraan te komen. Dure Europese kaderprogramma's zijn hiervoor niet nodig.
Eric Verhulst