In de VS zijn ze al volop vertrouwd met de directe democratie, in België staat het systeem nog in zijn kinderschoenen. Toch merken we dat burgers de weinige mogelijkheden die er zijn meer en meer aangrijpen om – minstens op gemeentelijk vlak – mee te mogen beslissen door middel van referenda. Op regionaal of nationaal vlak ontbreken die mogelijkheden echter volledig. Daarom stelt senator Nele Lijnen (Open VLD) voor om bij de volgende Vlaamse verkiezingen ook een referendum te organiseren over de stemplicht. Ze zal hiervoor een resolutie indienen.
Nog een goede week en we weten wie de volgende president van de Verenigde Staten van Amerika wordt. Sinds enkele weken worden we dan ook dagelijks geïnformeerd over de verkiezingen die intussen volop aan de gang zijn. Waar we echter weinig of niets over vernemen in de Europese media, is dat Amerikaanse burgers op hetzelfde ogenblik ook de kans krijgen zich uit te spreken over specifieke wetsvoorstellen. Die worden hun door de wetgever, of op initiatief van de burgers zelf, voorgelegd door middel van het verzamelen van een aantal handtekeningen.
Zo staan er bijvoorbeeld in de staat California twaalf voorstellen op het stemformulier over een brede waaier van onderwerpen, gaande van het homohuwelijk en abortus, tot dierenrechten en hernieuwbare energiebronnen. Over deze voorstellen wordt een stevig maatschappelijk debat gevoerd en, althans op lokaal vlak, krijgen ze vaak meer aandacht dan de presidentsverkiezingen zelf.
Zo staan er bijvoorbeeld in de staat California twaalf voorstellen op het stemformulier over een brede waaier van onderwerpen, gaande van het homohuwelijk en abortus, tot dierenrechten en hernieuwbare energiebronnen. Over deze voorstellen wordt een stevig maatschappelijk debat gevoerd en, althans op lokaal vlak, krijgen ze vaak meer aandacht dan de presidentsverkiezingen zelf.
Een kans die ook wij moeten benutten om op die manier uit te maken of de burgers stemplicht een goede zaak vinden of juist niet. Senator Nele Lijnen dient daarom een resolutie in waarin ze de regering vraagt een referendum over de stemplicht te organiseren naar aanleiding van de volgende verkiezingen.
J. Verhulst voegt hier graag aan toe:
Consequenter ware het geweest om een referendum in te richten, niet over een of ander minder essentieel OVLD-stokpaard, maar over de invoering van het bindend referendum. Overigens zullen alle voorstellen in die richting toch worden afgeschoten; dat weet men van tevoren.
Ook Nicolas Van H. heeft hierbij enkele opmerkingen:
Ze moeten geen referendum houden over de stemplicht, ze moeten de stemplicht gewoon afschaffen. Dan kunnen de mensen nog altijd vrij kiezen of ze al dan niet gaan stemmen. Wat individueel beslist kan worden, zonder dat men een ander ermee schaadt (want wat is er mis mee als iemand zegt: ik laat de anderen beslissen?), hoeft niet bij referendum beslist te worden. Het enige dat de overheid moet doen, is ervoor zorgen dat iedereen die wil stemmen daartoe in de mogelijkheid is, dat de stemming geheim is, en dat het correct verloopt, wat geen evidentie is... En verder moet men de mensen geen rad voor de ogen draaien, alsof hij/zij beslist. Wat de kiezer bepaalt, is hoe de zetelverdeling eruitziet tussen de partijen (abstractie makend van kiesdelers die dit resultaat vertekenen...), en ook nog een beetje wie binnen een bepaalde partij in het parlement zetelt, maar daar blijft het bij. Misschien zou het eerlijker zijn mochten ze mensen gewoon voor één volledige lijst laten kiezen en de voorkeurstem afschaffen. Dan zou de particratie zoals die in België in realiteit is, ook duidelijker weerspiegeld worden in het kiesstelsel.