De verontwaardiging over de Russische inval in Oekraïne is groot en dat is volkomen terecht. Oorlog is onaanvaardbaar. Maar is Poetin de boze wolf en is het Westen Roodkapje? Welke denkfouten maken wij waardoor deze oorlog ontstaat? In Rusland heerst aan de ene kant het gevoel verbonden te zijn met Rusland en tegelijkertijd het sterke verlangen naar meer democratie, vrijheid, mensenrechten en meer aansluiting bij Europa. Dit is volkomen legitiem. De denkfout bestaat er in dat men meent dat een land alleen tot het Westen of tot het Oosten kan behoren. Europa als geheel zou moeten begrijpen dat het niet het Westen en niet het Oosten is, maar een tussenruimte, waarin wij onze eigen vormen van coöperatie, van samenwerking, ook van wederzijdse bescherming moeten ontwikkelen. Dit geldt ook voor Oekraïne. Het is tragisch dat het westers georiënteerde deel van Europa op dit moment op zo'n escalerende manier ruzie maakt en zich "voor het karretje van een Westers blok laat spannen". Aan de andere kant zijn de Russische grootmachtambities en de steeds nationalistischere, militaristischere toon van de politiek aldaar eveneens tragisch.
Hoe is deze Oostblok – Westblok dualiteit ontstaan? De geschiedenis leert ons dat de geopolitiek van de regeringsleiders hier aan de basis ligt. Het agressieve beleid dat kan worden waargenomen is het werk van de regeringen der grootmachten. Van Europese zijde zijn pogingen ondernomen om een andere logica in de situatie te brengen, maar ze zijn zwak, timide, besluiteloos. Europa durft geen echt eigen voorstel op tafel te leggen.
Het is echter ook van cruciaal belang te beseffen dat escalaties altijd het gevolg zijn van confrontatie, eenzijdige verwijten, demonisering van de tegenstander. Het zou dus goed zijn om samen met de mensen daar naar oplossingen te zoeken, oplossingen die verder gaan dan oorlog, oplossingen die verder gaan dan dit valse alternatief van Oost of West, NAVO of Rusland. De regeringen van de grootmachten doen dit blijkbaar niet, maar iemand moet eindelijk deze primitieve logica doorbreken! Op dit moment is het zoals op de kleuterschool. Elke kant zegt: "Jij bent begonnen!" - "Nee! Jij bent begonnen!" En, "Ik ben sterker dan jij! Als je doorgaat, zal ik je verslaan!" - "Nee, ik ben sterker. Als je doorgaat, zal ik je nog veel erger slaan!".
Deze wederzijdse escalatie had reeds lang geleden moeten overwonnen worden – individueel, menselijk en tussen staten. Eigenlijk was er die kans in 1989/90 bij de val van de muur. Deze werd gemist. In die tijd zou het een Europese kans en taak zijn geweest om een niet-gebonden ruimte van gemeenschappelijke veiligheid te vormen in deze Midden- en Oosteuropese regio, die zo lang een bruggenhoofd is geweest voor externe krachten in Oost en West. Er moest in Midden-Europa en in Europa als geheel nieuwe vormen van samenwerking ontwikkeld worden met een wederzijdse garantie van veiligheid!
Als de regeringen deze logica niet doorbreken wie doet het dan wel? Oorlogen worden steeds door regeringen georganiseerd, niet door de bevolking. In een democratie waar de bevolking het laatste woord zou hebben zou deze polarisatie minder kans krijgen, wellicht zelfs helemaal niet bestaan. Mensen zouden aan elkaar vragen: Wat heeft je gekwetst? Waar ben je bang voor? Wat kan ik doen om je veiliger te laten voelen - en vice versa? Dit zou de verdeeldheid niet verdiepen, maar helpen overwinnen. De Europese stem in de onderhandelingen over Oekraïne zou er een kunnen zijn die noch de NAVO noch Rusland versterkt, zoals veel actoren momenteel aan de ene of de andere kant doen, maar die zich afvraagt: hoe kunnen we deze valse logica overwinnen? Omdat De EU niet democratisch is kunnen externe krachten in Oost en West hun spel spelen met de daaruit voortvloeiende spanningen, rivaliteit en militaire wedloop. In een democratisch Europa, in de ware betekenis van het woord, waar de burgers het laatste woord hebben in het beleid zou dit minder tot niet het geval zijn. De 21e eeuw heeft andere manieren van handelen nodig. Samenwerking, contracten, gesprekken, relaties en vertrouwen spelen een veel doorslaggevender rol. En dit moet gebeuren tussen gelijkwaardige burgers uit welke Europese regio dan ook. Met een op deze basis steunend democratisch beleid zou Europa werkelijk naar voren komen als een continent met een eigen identiteit en kracht.
Het is dus van het allergrootste belang dat een echte democratie, niet alleen in ons eigen land, maar in heel Europa wordt gerealiseerd. Een EU met een echte democratie waar vrije gelijkwaardige burgers via een vrije en gelijke stem hun beslissingen nemen en wetten bepalen. De democratische rechtsgemeenschap zorgt dat de beslissingen niet door enkelingen gedicteerd worden of door vreemde mogendheden noch door de ideologieën, en evenmin door het lobbywerk van multinationals en het grootkapitaal. Hier gaat het altijd om de verhouding van mens tot mens, om overeenkomsten en contracten die zijn ingebed in democratisch uitgevaardigde algemene regels van rechtvaardige verhoudingen tussen mensen. En dit in gans Europa, en waarom ook niet in Rusland bij de mensen met het sterke verlangen naar meer democratie, vrijheid en mensenrechten?
Samen met Democracy international (http://democracyinternational.com/. ), Meerdemocratie.nl in Nederland en Mehr-demokratie.de in Duitsland streven we naar een echte democratie die naam waardig. In een ware democratie kunnen, naast het – al of niet gelote - parlement, de burgers zelf wetsontwerpen indienen en die door het parlement of via referenda laten goed- of afkeuren. Zo heeft iedereen de mogelijkheid om via een gegarandeerd vrije en gelijke stem deel te nemen aan de wetsproductie. Zowel door hierin initiatieven te kunnen nemen als door erover te stemmen.
Sluit u aan bij Meer Democratie vzw en steun ons om dit mogelijk te maken. Onze acties zijn alleen mogelijk door mensen als u. Meer Democratie krijgt geen subsidie en de meeste private fondsen sluiten politieke doelstellingen uit. Help ons nog sterker te staan en word Vriend voor een maandbedrag dat u zelf kiest. Daarmee zorgt u dat we snel kunnen handelen en acties op langere termijn kunnen plannen. Maar ook met een eenmalige donatie helpt u onze acties vooruit!
Komt oorlogszucht maar van één kant?
De verontwaardiging over de Russische inval in Oekraïne is groot en dat is volkomen terecht. Oorlog is onaanvaardbaar. Maar is Poetin de boze wolf en is het Westen Roodkapje, vraagt Gie Goris zich af. (De Standaard 28-02-2022). De westerse bemoeienissen met Oekraïne praten de Russische invasie voor geen centimeter goed. Maar het ‘theater van de vermoorde onschuld’ dat in het Westen opgevoerd wordt, is ook niet geloofwaardig...De westerse landen aan beide oevers van de Atlantische Oceaan hebben zich de voorbije drie decennia heel actief en politiek ingelaten met de ontwikkelingen in Oekraïne, van de Oranje Revolutie in 2005 over de Maidan-revolutie in 2014 tot de visumvrijstelling in 2017. Het optreden van Guy Verhofstadt op het Kievse Maidanplein, in 2014, werd toen en sindsdien trouwens door vriend en vijand veroordeeld. Professor Idesbald Goddeeris (KU Leuven) noemde de aansporingen van Verhofstadt toen ‘ofwel erg pervers of dom’...