'Omdat wij niet onmiddellijk in ons democratisch elan gefnuikt wensten te worden door de zogezegde grondwettelijke bezwaren tegen een volksraadpleging'
De volledige tekst
Posted by Raf Verbeke op 09.11.2005 (09:06)
Speech Debunne/Sleeckx/Van Outrive in Vlaams Parlement | Indymedia.be
Gisteren werden Georges Debunne, Jef Sleeckx en Lode Van Outrive gehoord over de EU-grondwet in het Vlaams Parlement. Hier de speech die door Jef Sleeckx werd uitgesproken in de Commissie buitenland.
Toelichting door Jef Sleeckx van het verzoekschrift Debunne-Sleeckx-Van Outrive op 8 november 2005 op de Commissie buitenland van het Vlaams Parlement
Mijnheer de voorzitter,
Geachte commissieleden,
Dames en heren,
Graag had ik in het publiek gezeten, om te luisteren naar Georges Debunne bij de toelichting van het verzoekschrift waarvan hij aan de basis ligt. Hij zou met brio uiteengezet hebben waarom de burger zijn zeg moet hebben over het Europees grondwettelijk verdrag. Helaas heeft Georges het moeilijk om zijn zeg onder woorden te brengen. Hij heeft mij gevraagd om hem mijn – inderdaad iets betere – stemapparaat te lenen en in naam van Lode Van Outrive, Georges Debunne en mezelf de redenen uiteen te zetten die ons ertoe brachten niet alleen een verzoekschrift in te dienen, maar bovendien, met de hulp van een aantal medestanders en geestesgenoten uit de syndicale en sociale bewegingen, het land in de zomermaanden rond te trekken en duizenden burgers aan te spreken en ze te vragen met hun handtekening een duidelijke boodschap mee te geven aan de Vlaamse volksvertegenwoordiging.
Hoe ben ik ertoe gekomen, zoals meer dan 15.000 mensen, om samen met Georges Debunne en Lode Van Outrive een dergelijk verzoekschrift in te dienen? Een korte historiek.
· Als burger ben ik erg geïnteresseerd in het politieke gebeuren in het algemeen, zowel de Belgische als de internationale politiek volg ik in de mate van het mogelijke. Dit zal wel voor een stuk gegroeid zijn vanuit mijn verleden, ik was meer dan twintig jaar parlementslid. Vandaar dat mijn interesse voor het politieke gebeuren waarschijnlijk iets hoger ligt dan die van de doorsneeburger.
· Ik was zeer tevreden dat er eindelijk een Europese grondwet zou komen, want een politieke entiteit zoals de EU, die momenteel bestaat uit 25 landen en nog gaat aangroeien, telt momenteel om en rond de 450 miljoen inwoners. Het is meer dan overduidelijk dat dergelijke politieke entiteit een grondwet nodig heeft om goed en democratisch te kunnen functioneren.Wat mij enigszins wat stoorde was dat de opstelling via een conventie verliep (die van februari 2002 tot juli 2003 bijeenkwam) en niet via een constituante zoals gebruikelijk, maar dat nam ik er maar bij.
· Eindelijk zou er dus een grondwet komen. Ik was er zeer gerust in dat de talrijke politici op de diverse niveaus, die de democratie toch hoog in het vaandel voeren, er wel voor zouden zorgen dat alles zou verlopen zoals het dient te verlopen voor een grondwet. Ik voelde mij beschermd, met andere woorden ik was er als burger zeer, maar dan ook zeer gerust in.
· … tot de talrijke, soms zeer heftige debatten die ik via internet tussen de voor- en tegenstanders van de grondwet zowel in Frankrijk als in Nederland kon volgen. Wat mij opviel, en dat wens ik toch extra te beklemtonen, is dat de tegenstand niet alleen uit verschillende extreme hoeken maar ook van zeer gematigde democraten kwam, die zich zeer veel zorgen maakten. Zowel in Frankrijk als in Nederland werd de grondwet via referenda verworpen. Dit verontrustte mij zeer erg, zodat ik mij meer en meer ging verdiepen in een aantal grondwetartikels.
· Toen ik verzocht werd om samen met Georges Debunne en Lode Van Outrive een verzoekschrift neer te leggen, heb ik hieraan niet getwijfeld. Waarom?
Ten eerste: ik vond het maar normaal dat ook bij ons de mensen zouden moeten weten wat er eigenlijk in de Europese Grondwet staat. Dat is toch een democratisch recht en geen voorrecht van experts alleen, het gaat hier immers wel om een grondwet. Een grondwet is toch een pact dat gesloten wordt tussen de mensen en de regeerders. Het is omdat de mensen dit pact hebben goedgekeurd dat ze aanvaarden om de wetten te gehoorzamen. Via dit pact verwerft de autoriteit haar legitimiteit. Dit pact moet de mensen beschermen tegen onrecht en willekeur, niet meer en niet minder. Daarom vragen wij samen met de meer dan 15.000 ondertekenaars van de petitie dat er een diepgaand debat moet komen vooraleer er geratificeerd wordt. Wij vragen dat voor- en tegenstanders hun standpunten via hoorzittingen in het parlement zouden kunnen vertolken, zodat het Vlaams Parlement de spreekbuis kan zijn van de wensen van de bevolking. Wij wijzen er met nadruk op dat de Europese kalender minstens nog een jaar de tijd geeft. Het hoeft dus niet snel-snel-snel te gaan, er is voldoende tijd om het een en ander te organiseren. Wij krijgen soms erg de indruk dat alles rap-rap-rap afgehandeld moet worden, en naar ons gevoel wordt er veel druk uitgeoefend om toch maar snel die grondwet te stemmen. Het gaat over een grondwet, snelheid is allesbehalve goed. Na de nodige debatten in het parlement en na de publieke debatten zou overgegaan kunnen worden tot een referendum, zodat de burgers met kennis van zaken hun ja-of-neen-stem zouden kunnen uitbrengen. We spreken hier – ik zeg het nogmaals – over een grondwet.
Ten tweede: mijn blind vertrouwen in het democratisch verloop werd ook in vraag gesteld toen ik vernam wie de andere indieners van het verzoekschrift waren: Georges Debunne en Lode Van Outrive. Georges Debunne: een monument voor het Europa van de werknemers, jaren voorzitter geweest van het Europees Verbond van Vakverenigingen (meer dan 60 miljoen leden) en van het Ferpa (Europese Federatie van gepensioneerden en ouderen), schrijver van het boek Wanneer een sociaal Europa?. Met andere woorden een kenner bij uitstek van het reilen en zeilen van Europa en zijn instellingen, een man met heel wat ervaring, een personaliteit in Europese aangelegenheden, als het ware het symbool voor een sociaal Europa, die dit jaar nog de Prijs van de Democratie in ontvangst mocht nemen. En Lode Van Outrive, professor emeritus en gewezen Europees Parlementslid, een Europakenner bij uitstek. Als zij voorstelden verzoekschriften neer te leggen, dan gebeurt dat toch vanuit een weloverwogen en grondig gemotiveerde overweging?
Verder wensen wij nog duidelijk te stellen dat wij in naam van meer dan 15.000 mensen spreken, die met ons de petitielijst hebben ondertekend om een debat te krijgen op een zo breed mogelijke schaal. Deze handtekeningen werden opgehaald van Oostende tot Luik en van Charleroi tot Lanaken, aan bedrijven, op de Gentse Feesten, op Rimpelrock, tijdens syndicale bijeenkomsten. Ter plekke werd er met de mensen in vele gevallen grondig van gedachten gewisseld omtrent de Europese grondwet, wat niet altijd gemakkelijk was omdat we dikwijls de eersten waren van wie ze er iets van hoorden. Het is rapper gezegd dan gedaan om meer dan 15.000 geldige handtekeningen bij mekaar te halen rond een dergelijk zogezegd saai thema! Probeer maar eens de mensen hun naam, voornaam, adres en handtekening te laten plaatsen voor een zaak waarover zij zeer slecht geïnformeerd werden. Maar het was duidelijk: deze meer dan 15.000 mensen willen absoluut dat er heel wat meer gebeurt dan binnenskamers, onder politici, wat te praten over Europa. Als er al gepraat wordt tenminste, want het debat in de Belgische Senaatscommissie was een heel erg mager beestje, slechts enkelen waren in de commissie aanwezig, en zonder de nodige telefoons zou men in de commissie nooit gestemd kunnen hebben! Terwijl, dames en heren, het hier gaat over een Europese grondwet. Toch niet niks, zouden we denken.
Het was zeer duidelijk: de overgrote meerderheid wilde ingelicht worden over die grondwet, anderen zeiden gewoon dat zij tegen de grondwet waren, nog anderen – en dat waren er niet weinig - wensten zich uit te spreken via een referendum, nadat zij voldoende geïnformeerd waren. En zowat alle ondertekenaars waren het erover eens: alleen als er publieke debatten komen zoals bijvoorbeeld in Frankrijk kan men aan de hand van de argumenten van voor- en tegenstanders voor zichzelf een standpunt bepalen. Er werd vaak ook verwezen naar de haast heimelijke manier waarop de grondwet werd goedgekeurd in de andere parlementen van ons land. Velen hebben de petitie ondertekend omdat dit de kans op een verhelderend maatschappelijk debat vergrootte.
We hebben ook kunnen vaststellen dat velen onze persoonlijke bekommernissen rond het huidige project van de Europese Unie deelden. Ja, persoonlijk vinden wij dat deze grondwet verworpen moet worden, omdat zij, met de woorden van Georges Debunne, gevaarlijk is. Ik weet zeer goed, dames en heren, dat voor of tegen niet het onderwerp is van ons verzoekschrift . Maar ik wil u wel meegeven dat tijdens onze petitieslag velen de EU bleken te associëren met een project voor de big business, met sociale achteruitgang, met vrijheid voor de markt in plaats van voor de burger.
Wij willen er trouwens graag bij vermelden dat in Frankrijk, Duitsland, Nederland en Luxemburg een Europese oproep tot steun aan het verzoekschrift Debunne circuleerde die door duizenden ondertekend werd en aan Debunne werd overgemaakt via mail en andere kanalen. Onder de ondertekenaars vooraanstaande politieke leiders zoals Henri Emmanuelli van de Franse PS, Marie-Georges Buffet (voorzitter van de Parti Communiste Français), Francine Bavay van de Franse groenen, heel wat academici, syndicalisten en gewone burgers. Wij hopen, geachte dames en heren volksvertegenwoordigers, dat u onze voldoening deelt over deze Europese belangstelling voor het grondwetdebat in Vlaanderen! Het zou een uitstekende kans zijn om gestalte te geven aan de idee 'Wat we zelf doen, doen we beter', en geef toe, het is niet moeilijk om qua democratisch gehalte het debat in Vlaanderen op een hoger niveau te voeren dan in de federale en andere gewestelijke assemblees. Het zou ongetwijfeld een uitstekende gelegenheid zijn door publieke debatten en hoorzittingen zoals wij verzoeken in punt 1 en 3 van ons verzoekschrift omtrent de grondwet te organiseren om de fameuze kloof tussen burgers en politici voor een stukje dicht te rijden.
Laat me nu in het kort uiteenzetten waarom wij ons, samen met duizenden medeburgers, grote zorgen maken om het democratisch gehalte van het Europees project zoals het uiteengezet wordt in de grondwet, en waarom wij er een diepgaand maatschappelijk debat over willen, waarin niet alleen voorstanders maar ook tegenstanders aan het woord komen, en woordvoerders van sociale en democratische organisaties.
Het eerste wat opvalt als men de grondwet bekijkt, is haar dikte: 482 pagina's, waarmee – hoeft het nog gezegd – alle records gebroken worden. De lengte is uniek in de wereld! Daar komt nog een veelheid van verwijzingen bij, die ze eenvoudigweg onleesbaar maakt voor de gemiddelde burger (waartoe ik mezelf uiteraard ook reken). Eigenlijk is de grondwet alleen leesbaar voor experten (en dan nog) en dat kan toch niet de bedoeling zijn van een grondwet. Het eerste principe van grondwettelijk recht is: een grondwet moet een leesbare tekst zijn. De reden van haar dikte blijkt overduidelijk uit de inhoudstafel: meer dan 70 procent van de 448 artikels bevinden zich in deel 3 en handelen over een welbepaald beleid dat gevoerd zou moeten worden.
Dat brengt ons bij het tweede principe van grondwettelijk recht: een grondwet legt niet de ene of andere politiek op, ze laat het politiek debat toe zonder de uitkomst ervan te bepalen. Een grondwet is noch socialistisch, noch liberaal, noch katholiek. Een grondwet is niet vooringenomen, maar maakt het politieke debat mogelijk. Ze staat boven het politieke debat. Een grondwet kan toch niet gaan over een te voeren beleid! Een grondwet moet alleen de 'spelregels' vastleggen die geëerbiedigd moeten worden door de beleidsmakers. Een grondwet legt met andere woorden geen welbepaalde politiek op. Een grondwet is de fundamentele wet, het is het recht van het recht. Deze tekst is partijdig, dat is het minste wat je kan zeggen. De voorzitter van de Conventie, Giscard d'Estaing, zal dit uiteindelijk ook ingezien hebben, want hij beweerde dat je dit derde deel niet moet lezen!!
We geven één voorbeeld uit de grondwet:
Artikel I-3: 'De unie zet zich in voor de duurzame ontwikkeling van Europa, op basis van een evenwichtige economische groei en van prijsstabiliteit, een sociale markteconomie met een groot concurrentievermogen die gericht is op volledige werkgelegenheid en sociale vooruitgang, en van een hoog niveau van bescherming en verbetering van de kwaliteit van het milieu?'
Men neemt hier dus zonder meer aan dat een 'evenwichtige economische groei', 'volledige werkgelegenheid' en 'sociale vooruitgang' verenigbaar zijn met 'een sociale markteconomie met een groot concurrentievermogen'!! Tussen haakjes, het is ook dit dogma dat aan de basis ligt van de Lissabonstrategie: welvaart door meer concurrentie… Vanaf de eerste artikels wordt de 'vrije en onvervalste mededinging' al in de grondwet ingeschreven. Wij stellen dus vast dat de grondwet niet alleen de regels van het politieke spel bepaalt maar ook het spel zelf. Waarom zou het politiek debat over eventuele alternatieven nog doorgaan als elk alternatief uitdrukkelijk wordt verboden in de opperste tekst??
We komen tot het derde principe van grondwettelijk recht: een democratische grondwet is herzienbaar. Alle volkeren ter wereld die in een democratie leven kunnen hun grondwet herzien. Een grondwet moet weliswaar een houvast bieden en niet willekeurig aangepast kunnen worden aan de noden van het moment. Maar hij mag geen juridische grendel betekenen op elke evolutie in de maatschappelijke inzichten of verhoudingen.
Welnu, om deze grondwet eenmaal goedgekeurd te herzien, is dezelfde procedure nodig als waarmee hij tot stand kwam: groen licht van de Europese Raad, bijeenroepen van een Conventie die een ontwerp voorlegt aan een intergouvernementele conferentie, akkoord IGC, ratificatie van de lidstaten. Het gaat dan wel over 25 of zelfs meer lidstaten. Om één komma van deze tekst te wijzigen is een unanimiteit van de regeringen nodig. Daarna de unanimiteit van de volkeren (parlementen of referenda) om te ratificeren. Deze dubbele unanimiteit is een waarborg van de onaantastbaarheid. Concreet betekent dit dat indien een grote meerderheid Europeanen haar hoogste wet wenst te veranderen, dat zij dat niet zou kunnen. Dit is onrustwekkend. Dit is onaanvaardbaar voor een grondwet en het zou een unicum zijn in de wereld.
Vierde principe van grondwettelijk recht: een democratische grondwet beschermt tegen willekeur door de scheiding der machten (wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht) en de onderlinge controle der machten.
Teneinde de mensen tegen tirannie te beschermen is het dus essentieel om eerst de machten te scheiden en dan de controle der machten te organiseren. Geen verwarring der machten en geen macht zonder tegenmacht. Het parlement maakt de wetten, maar voert ze niet uit. De regering voert de wetten uit, maar kan ze zelf niet schrijven. Zo heeft geen enkele macht de middelen om op zijn eentje zijn wil op te leggen. Aan de andere kant, als een der machten oordeelt dat een andere macht een onaanvaardbaar gedrag vertoont, kan hij hem herroepen: het parlement kan de regering doen vallen en de regering kan het parlement ontbinden. Elke macht weet zich gecontroleerd. Dit is essentieel in de democratie.
Hoe zit het op dit vlak met de Europese grondwet? Voldoen de instellingen zoals beschreven in de Europese grondwet aan deze principes?
a. We stellen vooreerst vast dat de Raad, de Raad van Ministers dus of officieel, de Raad van de Europese Unie, op alle terreinen wetgevende bevoegdheid heeft, terwijl het geen verkozen orgaan is en bovendien de wetgevende macht combineert met uitvoerende. Het principe van de scheiding der machten wordt hier dus manifest overtreden, evenals het principe dat de wetgevende bevoegdheid toekomt aan een verkozen lichaam.
b. Ten tweede stellen we vast dat het enige verkozen lichaam, het Europees Parlement, slechts een zeer gebrekkige wetgevende bevoegdheid heeft.
Ik verklaar me nader.
- Hoeveel mensen weten dat een lid van het Europees Parlement zelf geen wetsvoorstellen kan doen? Het wetgevend initiatiefrecht ligt bij de communautaire materies inderdaad bij de Europese Commissie en bij haar alleen!! We kunnen ons de vraag stellen: wat voor parlement is dat als een lid geen wetsvoorstel kan doen? Wat zou men denken van het nationaal parlement waar de volksvertegenwoordiging alleen kan stemmen over ontwerpen en voorstellen van de regering?
- Ten tweede is het Parlement slechts bevoegd in sommige materies: heel belangrijke zijn daarvan uitgesloten zoals het buitenlands beleid, defensie, fiscaliteit en vele andere. Zelfs over het Europees budget is er slechts beperkte bevoegdheid, aangezien de Raad het meerjarenplan opstelt en het jaarlijks budget daarin moet passen.
- Het Europees Parlement kan dus alleen stemmen over een beperkt aantal materies, en enkel over voorstellen van de Commissie, maar dan is het nog steeds een gedeelde bevoegdheid met de Raad. Ik heb het hier dus over de medebeslissingsprocedure. Wie deze procedure nauwkeurig bekijkt, ziet dat het in feite een vetorecht is. Dat is iets, maar als wetgevend instrument is het toch erg primitief! Het is meer dan overduidelijk dat niet het Parlement is dat de Europese wetten maakt!
- Er zijn ook nog een hoop materies waar het Parlement alleen om advies gevraagd wordt, zonder enige bindende waarde.
- Bovendien voert de grondwet een soort 'wetten die geen wetten zijn' in: rechtshandelingen, niet zijnde wetgevingshandelingen die aan de Raad en de Commissie bevoeghdheden geven die in feite alleen een wetgevende macht toekomen.
- Het geheel is daarbij nog zeer chaotisch en ondoorzichtig, zodat alleen een superbrein kan weten wie in de EU voor wat bevoegd is, volgens welke procedure, welk soort meerderheid enzovoort, ook al had de grondwet als opdracht de hele Europese constructie begrijpelijk te maken. Ondoorzichtigheid is hier troef. Dit kan door handige politici ook misbruikt worden. Men kan bijvoorbeeld zeggen dat het Parlement volgens grondwetsartikel III-234 meebeslist over het milieubeleid. Correct, maar het tweede lid van dit artikel somt een hele reeks uitzonderingen op, niet van de minste, waar de Raad alleen beslist.
We zouden dit rijtje nog heel wat langer kunnen maken: bijvoorbeeld de sociale politiek, de landbouwpolitiek, de handelspolitiek enzovoort. Het Parlement komt er ergens wel aan bod, maar bij nader toezien worden de doorslaggevende beslissingen elders genomen.
c. De Europese Commissie is een onverkozen bureaucratie die door de regeringen wordt aangeduid, maar ze heeft, zoals reeds gezegd, het monopolie op het wettelijk initiatiefrecht in de communautaire wetgeving. Ze heeft bovendien een grote macht die de Raad aan haar delegeerde, bijvoorbeeld op het vlak van het concurrentiebeleid.
d. Dan is er nog de Europese Raad van staatshoofden en regeringsleiders. Ook een onverkozen orgaan, dat niet door de kiezer gesanctioneerd kan worden, maar dat wel de grote lijnen van het hele beleid uitzet.
Vijfde principe van grondwettelijk recht: een democratische grondwet kent aan de burgers een reeks rechten toe, zowel individuele als sociale.
Over het opnemen van het Handvest der grondrechten in de grondwet werd veel ophef gemaakt. Nochtans hoeft men geen specialist te zijn om vast te stellen dat dit Handvest een zeer beperkte draagwijdte heeft. Het richt zich immers niet tot de burgers, maar tot de instellingen, organen en instanties van de Unie, en tot de lidstaten voor zover zij het recht van de Unie ten uitvoer brengen. Er vloeien ook geen nieuwe bevoegdheden of taken voor de EU uit voort (zie artikel II-111).
Bovendien, telkens als men meent dat er toch Europese rechten in de maak zijn, botst men op dezelfde formule: volgens de nationale wetten, of: volgens de nationale wetgevingen en praktijken. Op die manier wordt bijvoorbeeld geen enkele doorbraak gemaakt op het vlak van het grensoverschrijdend of Europees stakingsrecht, want de regeling is opnieuw … volgens de nationale wetgeving.
De grondwet bevat op het vlak van de grondrechten ook een hoop holle fraseologie. Hoe moeten we anders het 'recht te werken' interpreteren? Het recht op arbeid zou wat anders geweest zijn, vooral in een Europa met meer dan twintig miljoen werklozen…
Zeker, er is ook het recht op een beperking van de maximumarbeidsduur, maar zonder enige precisering is de huidige arbeidstijdrichtlijn ook een beperking van de maximumarbeidsduur; ze laat wel werkweken van 70 uur toe!
Opdat rechten uitgeoefend zouden kunnen worden, moet de overheid ook instrumenten hebben. Daaronder horen volgens ons ook openbare diensten, die los van commerciële belangen een universele dienst kunnen verlenen aan alle burgers, volgens modaliteiten die niet door de markt maar door de gemeenschap worden bepaald. Welnu, de grondwet bevestigt de neoliberale politiek van de EU: openbare diensten worden niet erkend, er zijn alleen 'diensten van algemeen economisch belang' die aan de concurrentieregels onderworpen moeten zijn.
Ook op het vlak van de grondrechten blijkt de grondwet dus helemaal niet de verwachtingen in te lossen die we eraan mochten stellen.
Ik kom nu tot punt 2 van ons verzoekschrift, waarin wordt gesteld: 'Wij menen dat het in dit verband nuttig zou zijn om de mogelijkheid van een beleidsvoorbereidende raadpleging opnieuw in overweging te nemen.'
'Wij zijn er, samen met vele anderen, van overtuigd dat een fundamentele tekst met verregaande implicaties als het voorliggende Europees grondwettelijk verdrag door de burgers rechtstreeks goedgekeurd moet worden, en dat de representatieve weg onvoldoende legitimiteit verleent.'
Ik wil in dit verband voorafgaand opmerken dat zelfs een volksraadpleging slechts een element zou mogen zijn in een democratisch tot stand gekomen grondwet. Het tekstontwerp zelf zou het resultaat moeten zijn van een democratisch gelegitimeerde constituante, zoals wij reeds in onze inleiding vermeldden, wat in het geval van de Europese grondwet helemaal niet het geval was. De conventie was immers het resultaat van regelingen onder partijen en regeringen, en werd bovendien gedomineerd door een autoritair presidium. De ontwerptekst werd vervolgens gewijzigd in geheime besprekingen door een IGC, een orgaan dat opnieuw niet blaakt van democratische legitimiteit.
Als we dus in ons tweede voorstel van het verzoekschrift pleiten voor een volksraadpleging, is het niet alleen omdat een basistekst met grondwettelijke allures überhaupt door het volk aanvaard moet worden, maar ook omdat dit in het geval van het Europees grondwettelijk verdrag een laatste grendel is tegen een ondemocratisch tot stand gekomen document dat dreigt door regeringen aan de bevolking opgedrongen te worden.
Tot hier een voorafgaande opmerking.
Over punt 2 van ons verzoekschrift zult u moeten toegeven dat het minimalistisch is. Wij spreken er van een 'beleidsvoorbereidende raadpleging' omdat wij niet onmiddellijk in ons democratisch elan gefnuikt wensten te worden door de zogezegde grondwettelijke bezwaren tegen een volksraadpleging. En met de raadpleging over het Copernicusplan in 2000 in het achterhoofd, waarbij de federale overheid acht miljoen enquêteformulieren thuisbestelde, dachten wij een formule te kunnen voorstellen die weliswaar ondermaats is, maar hoe dan ook haalbaar.
Nu blijkt dat de N-VA, de partij van de minister van o.a. Buitenlandse Aangelegenheden, slechts enkele dagen geleden zelf een decreet opstelde houdende organisatie van een volksraadpleging in Vlaanderen over het verdrag tot instelling van een grondwet voor Europa. Wij willen ons hierbij graag aansluiten, en we kunnen grote delen van de argumentatie onderschrijven.
Ik wil er graag de volgende passage uit citeren:
'Een Europese grondwet moet anno 2005 hoe dan ook gedragen worden door een democratische meerderheid. Een debat in het Europese Parlement is onvoldoende als draagvlak voor de verschillende landen. Meer specifiek voor België is het debat in de Senaat onvoldoende.Vermits de federale overheid het heeft laten afweten, is Vlaanderen de laatste kans om de grondwet via een volksraadpleging te laten goedkeuren. Die kans moet Vlaanderen grijpen. Bovendien biedt het organiseren van een Vlaamse volksraadpleging Vlaanderen de mogelijkheid om zich zowel binnenlands als Europees positief te presenteren als een regio en deelstaat die effectief meebeslist inzake Europese aangelegenheden. Op die manier kan van de gelegenheid gebruikgemaakt worden tot de vorming van de burgers en dit verhoogt de legitimiteit van Europa. Het belang van een volksraadpleging wordt in Vlaanderen door velen immers erkend. Zo voorzag het vorige Vlaams regeerakkoord (van 1999) nog onder de noemer 'meer inspraak' het volgende: 'In afwachting van de invoering van het bindend referendum en het volksdecreet wordt het consultatief referendum ingevoerd om de burgers nauwer bij het beleid te kunnen betrekken.''
Tot daar de passage van een tekst van een regeringspartij.
Wij stellen dus aan de Vlaamse volksvertegenwoordiging voor dit decreet te steunen, zodat er tot een volksraadpleging overgegaan kan worden. Mogen wij in dit verband suggereren dat de brochure waarvan sprake in artikel 9 van het ontwerp, die de bevolking op een objectieve manier moet inlichten, niet onder de auspiciën van de Vlaamse regering, maar van een onafhankelijke commissie wordt samengesteld!!!
Door het houden van een volksraadpleging, nadat een grondig maatschappelijk debat is gevoerd zoals wij voorstellen in het eerste punt van ons verzoekschrift, zou de Vlaamse overheid een enorme dienst bewijzen aan de democratische principes, aan de geloofwaardigheid tegenover haar inwoners, aan de Europese zaak, en zou ze deels de schade kunnen herstellen die door de federale en andere assemblees aan deze principes werd toegebracht.
Wij hopen, dames en heren volksvertegenwoordigers, dat we over enkele maanden geen foldertje in het station of bij de post aantreffen waarbij de Vlaamse regering, in navolging van de federale, beweert dat 7 of 8 op de 10 Vlamingen voor de Europese grondwet zijn, als dit niet op een werkelijke raadpleging berust.
Ten slotte het derde punt van ons verzoekschrift, waarin we u verzoeken om ook in het Parlement een reeks tegensprekelijke hoorzittingen te beleggen, met deelname van een brede waaier van burgers en vertegenwoordigers van sociale en democratische organisaties.
Men kan zich immers moeilijk voorstellen hoe een verhelderend debat zou kunnen plaatshebben tussen partijen die het blijkbaar reeds vanaf het eerste ogenblik eens waren dat de grondwet goedgekeurd moet worden. Dames en heren volksvertegenwoordigers, wij denken dat u de deuren en vensters van dit instituut wijd open moet zetten, dat u burgers aan het woord moet laten die als enkeling of als woordvoerder van een organisatie, beweging of studiegroep de moeite hebben gedaan zich in de ingewikkelde materie te verdiepen. Blijkbaar valt het u moeilijk u in te beelden dat iemand deze grondwet zou kunnen verwerpen. Wij stellen u daarom voor de kritische stemmen te horen, zij die uw grote eensgezindheid niet delen.
Wij denken hierbij in het bijzonder aan drie bewegingen:
1. De syndicale beweging
De wereld van de arbeid is vanzelfsprekend sterk betrokken partij aangezien de grondwet in minutieuze bepalingen de vrijheid van het kapitaal proclameert, terwijl de vrijheden voor de werknemers, die in het tweede deel van de grondwet aan bod zouden moeten komen in het zogezegde Handvest, in veel gevallen geen enkele garantie bieden.
U hebt ook in de voorbije maanden en weken kunnen vaststellen dat het concrete beleid van de EU door vakbonden wordt gecontesteerd. We denken aan de Bolkesteinrichtlijn, de havenrichtlijn, maatregelen als het generatiepact die onmiddellijk geïnspireerd zijn door de Europese 'Strategie van Lissabon'. Als u meent dat deze contestatie onterecht is, ga dan het debat aan, verdedig uw visie, maar laat die andere stemmen tenminste aan het woord.
2. De altermondialistische beweging
Er wordt vaak beweerd dat de EU het antwoord is op de kwalijke gevolgen van de mondialisering. Men kan dit gemakkelijk beweren, vooral als men andere meningen ter zake negeert. Uw standpunt zou heel wat aan kracht winnen als het de confrontatie met tegengestelde meningen durfde aangaan. We willen u in herinnering brengen dat Attac een buitengewoon positieve rol speelde bij het populariseren van de grondwetdiscussie in Frankrijk. Ook bij ons heeft Attac-Vlaanderen reeds in de fase van de conventiebesprekingen door geschriften en debatten de problematiek van de Europese eenmaking dichter bij de burger gebracht. Uit de vele publicaties hierover blijkt deze beweging de nood aan een ambitieus Europees project bijzonder duidelijk in te zien, en bekijkt ze net om deze reden het grondwettelijk verdrag met een kritische blik. We denken daarom dat u ook hun analyse moet kennen om als goedgeïnformeerd volksvertegenwoordiger de grondwetratificatie te kunnen overwegen.
3. De vredesbeweging
Hebben we zestig jaar vrede te danken aan de EU? Zijn de aanzetten tot een meer geïntegreerd buitenlands en veiligheidsbeleid zoals in de grondwet vastgelegd, een hoopgevend teken voor de vrede in de wereld? Opnieuw, het is gemakkelijk dit te beweren als men geen enkele andere stem wil horen, het is geloofwaardiger als men deze beweringen confronteert met andere. Vlaanderen kent sinds lang, en gelukkig, een goed ingewortelde vredesbeweging. Nodig hun woordvoerders hier uit, luister naar hun sterk onderbouwde analyses, het zal uw eigen inzichten verruimen en uw wil tot open dialoog kracht bijzetten.
Besluit
Mijnheer de voorzitter, geachte commissieleden, aan u de keuze . U kunt de weg van de minste weerstand kiezen, zoals uw federale collega's en die in de andere assemblees gedaan hebben, en de grondwet met een zucht van opluchting in alle stilte ratificeren. In dat geval moet u nooit meer klagen over 'gebrek aan belangstelling van de burger voor de Europese zaak', en zelfs niet van gebrek aan belangstelling voor wat er in dit huis gebeurt. Want u hebt ook een andere keuzemogelijkheid, eigenlijk de enige voor een democratische vertegenwoordiging: organiseer een werkelijk diepgaand maatschappelijk debat, informeer de burger en informeer uzelf, en laat die burger zijn zeg hebben over de toekomst van Europa, met andere woorden zijn toekomst.
Men spreekt over de fameuze kloof tussen burgers en politici (zoals ik reeds hoger stelde). Welnu, dames en heren politici, nu hebt u een unieke gelegenheid om voor een stuk die fameuze kloof dicht te rijden. Laat deze kans niet liggen, het is zoals ik reeds zei een unieke gelegenheid.