1. Biodiversiteit: De stand van zaken
Het Zwitserse Federale Bureau voor het Milieu (FOEN) erkent dat de bescherming van de biodiversiteit ernstig tekortschiet. Momenteel wordt bijna de helft van alle natuurlijke leefomgevingen en een derde van de natuurgebieden in Zwitserland bedreigd. Deze verontrustende situatie leidde tot een initiatief dat strengere maatregelen wilde invoeren om de biodiversiteit beter te beschermen.
Voorstanders van het initiatief benadrukten de urgentie van de situatie. Zonder extra ingrepen, zo betoogden zij, zou het natuurlijke erfgoed van Zwitserland verder afbrokkelen. Zij riepen op tot krachtige actie om de afname van biodiversiteit te stoppen en duurzame ecosystemen te waarborgen.
Aan de andere kant kwam een brede coalitie van rechtse en centrumrechtse partijen, samen met landbouw- en bedrijfsorganisaties, in verzet tegen het voorstel. Zij bestempelden de voorgestelde maatregelen als "te extreem en inefficiënt." Volgens hen was de bestaande wetgeving al voldoende om de biodiversiteit te bevorderen, en zij vreesden dat strengere regels de landbouw en het bedrijfsleven onnodig zouden belasten zonder noemenswaardige voordelen voor het milieu.
1.1 Resultaat van het referendum
Bij dit referendum was een kantonale meerderheid vereist,1,5 K voor en 21,5 K tegen. In termen van stemmen werd het biodiversiteitsinitiatief overtuigend verworpen met 63% tegen en slechts 37% voor.
1.2 Cijfers: Biodiversiteitsreferendum
- Voor: 37%
- Tegen: 63%
- Opkomst: 45%
- Voorstel: Verworpen
1.3 De politieke kloof tussen stad en platteland
De uitslag van dit referendum heeft aangetoond dat er een duidelijk verschil in opvattingen is tussen de landelijke en stedelijke bevolking over de bescherming van de biodiversiteit.
2. Hervorming van het bedrijfspensioenstelsel: Een complexe kwestie
Zwitserland kent een uniek pensioenstelsel met drie pijlers. De eerste pijler is het staatspensioen, waartoe iedereen automatisch recht heeft. De tweede pijler is het bedrijfspensioen, waar werknemers met een inkomen van meer dan 22.567 euro per jaar automatisch voor in aanmerking komen. Samen zorgen deze 2 pijlers ervoor dat Zwitsers ongeveer 60% van hun laatste salaris behouden na hun pensionering. De derde pijler is een vrijwillige aanvulling, waarbij mensen hun pensioen verder kunnen verhogen door fiscaal voordelig te sparen.
2.1 Voor- en tegenstanders: Wat was het probleem?
In 2023 werd een plan om het bedrijfspensioenstelsel te hervormen, na lange debatten, door het parlement goedgekeurd. De regering stelde dat de hervorming essentieel was om de tweede pijler financieel duurzaam te houden, aangezien deze onder druk stond door de vergrijzing en lage rentes, die een negatieve invloed hadden op de pensioenfondsen.
Een van de belangrijkste veranderingen was de verlaging van de pensioensomrekeningskoers van 6,8% naar 6%. Dit vaste percentage wordt gebruikt om de jaarlijkse pensioenuitkeringen te berekenen op basis van het gespaarde pensioenvermogen. Voorstanders betoogden dat deze aanpassing noodzakelijk was om de financiële houdbaarheid van het stelsel te waarborgen, hoewel zij erkenden dat dit zou leiden tot lagere pensioenuitkeringen. Om deze impact te verzachten, werd een overgangsperiode van 15 jaar ingesteld, waarin de vermindering zou worden gecompenseerd op basis van leeftijd en het gespaarde kapitaal. Daarnaast was de hervorming bedoeld om deeltijdwerkers en werknemers met lagere lonen, voornamelijk vrouwen, beter te beschermen.
Tegenstanders, aangevoerd door vakbonden en linkse partijen, spraken zich fel uit tegen de hervorming. Volgens hen zouden juist deeltijdwerkers en vrouwen opnieuw de dupe worden. Ze benadrukten dat de meeste werknemers uiteindelijk met lagere pensioenuitkeringen te maken zouden krijgen, ondanks hogere bijdragen tijdens hun loopbaan. De slogan "Meer betalen om minder pensioen te krijgen" vond veel weerklank onder de bevolking, die vreesde voor een uitholling van het pensioenstelsel.
De vakbonden en linkse partijen dwongen een referendum af waarin de Zwitserse bevolking zich tegen de hervorming uitsprak. Dit was een duidelijke overwinning voor de vakbonden, linkse partijen en werknemers, aangezien er geen kantonale meerderheid vereist was.
2.2 Cijfers: Pensioenreferendum
- Voor: 32.9%
- Tegen: 67.1%
- Opkomst: 45.1%
- Voorstel: Verworpen
3. Slot
De septemberreferenda hebben opnieuw belangrijke meningsverschillen blootgelegd en aangetoond dat door middel van een referendum vage, complexe of willekeurige voorstellen door de burgers kunnen worden teruggefloten. Dit bevestigt nogmaals hoe essentieel het referendum is als democratisch instrument waarmee burgers directe invloed kunnen uitoefenen.