Meer Democratie vzw voert campagne voor een structurele hervorming van de Belgische Grondwet die bindende referenda op volksinitiatief mogelijk maakt. We willen burgers de mogelijkheid geven om rechtstreeks deel te nemen aan belangrijke besluitvorming en zo het democratisch systeem versterken en verdiepen.
Waarom dit nodig is
De Belgische Grondwet laat vandaag geen enkele vorm van bindend referendum toe. Dat betekent dat burgers, buiten verkiezingen om, nauwelijks directe invloed hebben op het beleid. In een tijd waarin het vertrouwen in instellingen en vertegenwoordigers laag is, is dat een gemiste kans. Daarom vragen wij dat artikel 195 van de Grondwet wordt opengesteld voor herziening, zodat het referendum als democratisch instrument wettelijk verankerd kan worden.
Een concreet voorstel
In samenwerking met grondwetsspecialisten en professoren in de politieke wetenschappen heeft Meer Democratie een concreet voorstel uitgewerkt voor een grondwetswijziging.
Dit voorstel, geïnspireerd op het Zwitserse model, introduceert drie vormen van directe democratie:
- het volksinitiatief, waarbij burgers wetsvoorstellen kunnen indienen;
- het verplicht referendum, dat vereist is voor grondwetswijzigingen;
- en het facultatief referendum, waarmee bestaande wetten kunnen worden herroepen.
Deze mechanismen vergroten de democratische controle van burgers, zonder het parlementaire systeem uit te hollen.
De toekomst van de democratie
België is, net als Zwitserland, een meertalige federale staat met een overlegcultuur. Toch verschillen de landen fundamenteel in de mate waarin burgers hun instellingen kunnen controleren. In Zwitserland hebben burgers het laatste woord; in België blijven ze toeschouwer. Wij willen dat verschil overbruggen. Een democratie waarin burgers mee beslissen over fundamentele regels, is een sterkere, gezondere en eerlijkere democratie.
ProtoReferenda - Directe democratie oefenen in de praktijk
Onder de vlag van de grondwetswijziging organiseren we ook Proto Referenda: pedagogische referenda waarin burgers zelf het initiatief nemen. Ze ervaren hoe directe democratie werkt, van heldere vraagstelling tot eerlijke stemprocedures.
Ons doel is dubbel: burgers versterken in hun kennis en vaardigheden rond directe besluitvorming en goede praktijkvoorbeelden aanreiken van hoe referenda fair en effectief kunnen verlopen.
De referenda worden opgestart door burgers zelf. Meer Democratie ondersteunt dit proces met advies, expertise en het aanbieden van faire modaliteiten: heldere vraagstelling, transparante communicatie, objectieve informatie, en een eerlijke stemprocedure.
Waarom dit belangrijk is? Referenda worden te vaak verkeerd ingezet of misbegrepen. Met ProtoReferenda laten we zien dat directe democratie mogelijk is, als ze maar goed wordt georganiseerd. Tegelijk leren deelnemers hoe ze hun stem kunnen gebruiken om bij te dragen aan oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen.
ProtoReferenda is dan ook geen simulatie, maar een democratische oefening met echte impact. Zo brengen we theorie en praktijk samen, en versterken we het democratisch bewustzijn van onderuit.
