De ultieme garantie van onze democratische vrijheid is de waakzame houding van onze medeburgers. Maar in ons huidig politiek bestel is het aan de “waakzame burger” verboden om correctief in te grijpen wanneer beslissingen als onrechtvaardig of als ongrondwettelijk worden ervaren. Enerzijds eisen de politici via buitenproportionele boetes en een strikte naleving van (soms) arbitraire maatregelen, waarvoor een wettelijk kader ontbreekt. De burgers moeten van de politici een haast bovenmenselijke dosis 'burgerzin' aan de dag te leggen. Maar sommige politici beschikken zelf blijkbaar niet over de nodige burgerzin om hun eigen grondwet na te leven en aan te voelen wat ‘fair play’ is en wat niet! Zij spreiden een institutionele nonchalance tentoon, doen vreemde wegsluizingen van partijgelden naar privé-ondernemingen en ook beslissingen worden verlengd zonder enig parlementair debat.
Raf Geenens en Stefan Sottiaux schrijven in De Standaard van 20-02-2021:
“De manier waarop de coronaregels gehandhaafd worden is allerminst onschuldig. Zelfs niet wanneer er mensenlevens op het spel staan,..”
De Belgische grondwet werd geschreven in 1830. Het werd “...een bijzonder moderne grondwet, waarin vrijheid centraal staat. Die vrijheid wordt echter altijd bedreigd door arbitraire machtsuitoefening en moet daarom beschermd worden, ondermeer door een tweekamerstelsel en de scheiding der machten. Een andere belangrijke beschermingslinie is de publieke opinie, die de macht altijd ter verantwoording moet kunnen roepen. Ze ontleenden die ideeën aan filosofen als Montesquieu en in het bijzonder aan Benjamin Constant, die benadrukte dat goede wetten en instituties nooit volstaan: de ultieme garantie van onze vrijheid is de waakzame houding van onze medeburgers.”
De grondwet is dus bedoeld om zulke arbitraire machtsuitoefening te verhinderen. Maar nu zien we net het tegenovergestelde gebeuren. Neem nu die 7 jongeren die zonder eten en drinken die een tijdlang werden opgesloten omdat ze samen hadden afgesproken op een bepaalde plek. Het lijkt toch ons toch een buitenproportionele sanctie.
“...Heel wat burgers hebben in het afgelopen jaar de betekenis van arbitraire macht leren kennen. Zelfstandigen ontdekten dat de overheid met een vingerknip hun zaak kan sluiten. Reizigers werden bij thuiskomst onaangekondigd tot quarantaine en tot loonverlies gedwongen….” en nog veel meer. ...”In het afgelopen jaar heeft onze overheid het basisvertrouwen op lichtzinnige wijze beschadigd….Het ondermijnen van de integriteit van onze constitutionele en democratische orde is geenszins onschuldig.”
In een echte democratie moet de waakhondfunctie van het volk en een echt voor ieder toegankelijk feedbacksysteem aanwezig zijn. In een echte democratie hebben de burgers het laatste woord. Zij kunnen via een correctief referendum op burgerinitiatief, de als onrechtvaardig en buitenproportioneel ervaren maatregelen, bijsturen. Maar nog belangrijker is dat het negeren van de grondwet een onaanvaardbare overtreding is die zwaar gesanctioneerd zou moeten worden.