Het parlement van de Duitstalige Gemeenschap zette gisteravond het licht op groen voor het Ostbelgien Model, een nieuwe vorm van burgerparticipatie. Het parlement en de politici staan hier een deel van hun macht af aan de burgers. Een uniek gebaar. Men spreekt zelfs van een heuse machtswisseling.
Paul Nollen, lotingspecialist bij Meer Democratie vzw, is bijzonder sceptisch:
'Terwijl in sommige landen en staten een petitie (handtekeningwerving) recht geeft op een bindend wetgevend referendum, zijn we in België nog niet veel verder dan de 'smeekbede' of het 'verzoekschrift', zoals deze werden gericht aan de heersers uit de vijftiende eeuw. Het petitierecht is ondertussen wel in de Belgische grondwet verankerd (art. 28 GW) en wordt door de verschillende parlementen op een eigen wijze ingevuld.
Zo ook door het parlement van de Duitstalige Gemeenschap. Het was tot hiertoe echter zo dat indieners van een petitie in de Duitstalige Gemeenschap geen recht hadden om gehoord te worden, noch was er een tijdslimiet voor het behandelen van een petitie. In tegenstelling tot Vlaanderen, waar een petitie gesteund door 15.000 handtekeningen het recht geeft aan de petitionaris om 'gehoord' te worden.
Het petitierecht in België blijft dus beperkt tot gehoord worden. Maar in een échte democratie volgt na de door burgers geïnitieerde agendabepaling (initiatief) een openbare discussie en debat, gevolgd door een wetgevend beslissingsrecht (referendum) door de burgers.'
Burgers krijgen de macht in Duitstalig België? Niet dus!
We vragen ons af of de burgers in Duitstalig België, na een openbaar debat, bereid zijn om jaarlijks 140.000 euro te besteden aan louter het recht om gehoord te worden.
Nieuw is de introductie van loting in het petitierecht. Maar vermits het slechts over een informatief' (en niet een beslissend!) niveau gaat (stap 4 op de ladder van Arnstein), zijn er geen strikte criteria van toepassing op dit systeem, zoals lotingsysteem op wetgevend niveau (democratie) wél veronderstelt.
Het is zelfs twijfelachtig of het niveau van een 'wetenschappelijk' experiment bereikt kan worden. In elk geval is een lotingsysteem dat door specialisten handmatig wordt aangepast, niet evalueerbaar. Bijgevolg kunnen ook de resultaten van het experiment zich allerminst beroepen op enige 'representativiteit' of 'legitimiteit'.
Bert Penninckx, voorzitter van Meer Democratie, schreef een lezersbrief naar aanleiding van het krantenartikel Duitstalig België geeft gelote burgers permanent politieke inspraak (Knack nr. 9).
'David Van Reybrouck reduceert in dat artikel de eisen van de Franse gele hesjes naar meer directe democratie door middel van referenda tot meer inspraak en wimpelt het referendum af.
Burgers zijn woedend omdat ze niet gehoord worden. Is de reden niet eerder omdat zij niet het laatste woord hebben? Dat er van alles boven hun hoofden beslist wordt? De deliberatieve democratie is onvoldoende. In een democratie moeten de burgers, per definitie, het laatste woord hebben en dat kan alleen als de burgers, in principe, een referendum kunnen aanvragen of opstarten.
Het 'brexitreferendum' is geen referendum in deze betekenis! Het werd door de overheid, die almachtig is, geïnitieerd en is daarom een plebisciet. Plebiscieten zijn in Zwitserland verboden. Aan referenda gaan maandenlange publieke debatten vooraf waar alle standpunten met voor- en nadelen ruim aan bod komen en waaraan iedere burger kan deelnemen.
En de Zwitsers ondervinden niet de bangmakerij-scenario's. Integendeel.
Stel je eens voor dat Groot-Brittannië en Europa al 150 jaar referenda kenden? Het plaatje zou veel burgervriendelijker zijn. Minder kans op twee wereldoorlogen, minder milieuvervuiling, minder armoede, minder fake nieuws, minder financiële druk, enzovoort.'
Interessante lectuur
- Onze documentatie over loting
- Ons gratis boek over 'Feiten en argumenten over het referendum'