De Werkgroep Greenfields van Cassandra, Democratie.nu en WorkForAll.org nodigen u uit op een reeks avondvoordrachten en een studiedag rond het thema democratie.
Voorbij de staatshervorming
Vrijheid, democratie en recht in een nieuw Vlaanderen
Situering
Dat het slecht gaat in ons land hoeft niet langer geschreven te worden. De Belg werkt hard, maar toch leeft een kwart van de actieve bevolking van een RVA-uitkering. Tot overmaat van ramp worden we nu overspoeld door een nooit geziene financiële crisis en een recessie om u tegen te zeggen. Net op dat moment bereikt de politieke crisis een hoogtepunt en de regering valt over een flagrante scheiding van de principes van de rechtsstaat. Dit is geen toeval maar een waarschijnlijkheid waarvan de tekenen op de muren van de Wetstraat geschreven waren.
De problematiek is al jaren bekend. Sommigen wijten het probleem aan de communautaire spanningen in dit land. Zodra Vlaanderen onafhankelijk wordt, zouden de problemen vanzelf verdwijnen. De Belgische ziekte is evenwel ook een Europese ziekte en zoveel beter doet Vlaanderen het ook vandaag niet. Wat essentieel niet meer werkt in ons land, en dat geldt grotendeels voor de hele westerse wereld, is de democratie zelf. Er wordt over de hoofden heen van de burger beslist en geregeerd. Men appelleert bij de burger voor solidariteit en democratie, maar in feite is dit net het voorwendsel dat gebruikt wordt om hem buitenspel te zetten.
Een staatshervorming zou echter de structurele democratische impasse kunnen opheffen en ruimte maken voor broodnodige veranderingen in alle landsdelen. Een staatshervorming is dan niet zozeer een te vermijden calamiteit maar een historische opportuniteit om weer een toekomst te bieden aan de volgende generaties. Essentieel daarbij is een tweeledige benadering. We moeten opnieuw eens nadenken over wat democratie nu eigenlijk is. Wat is de essentie van een rechtsstaat en staat het hebben van wetten gelijk aan rechtmatigheid? Hoe kan een waarachtig democratisch Vlaanderen eruitzien? Het is evident dat dit best geen kopie is van het huidige Belgische bestel. Kunnen we hier een voorbeeld nemen in Zwitserland? Of moeten we verder denken? Hebben we zelfs nog een parlementsgebouw nodig?
Deze en nog vele andere vragen zullen in drie avondvoordrachten belicht worden. De bedoeling is dat deze avondvoordrachten uitmonden in een studiedag waarbij in aparte werkgroepen over een blueprint voor een toekomstig Democratisch Vlaanderen binnen een Democratisch Europa nagedacht kan worden.
Programma
15 januari: 'Directe democratie: principes, voordelen en beperkingen'
Spreker: Jos Verhulst
Wetten zijn regels die binnen een bepaalde rechtsgemeenschap worden uitgevaardigd en die geacht worden op gelijke wijze te gelden voor ieder lid van die rechtsgemeenschap. Het is duidelijk dat wetten niet gemaakt kunnen worden over gelijk welk onderwerp, dat ze niet gelijk wat kunnen bepalen, en dat ze niet door gelijk wie kunnen worden ingevoerd. We bespreken enkele noodzakelijke voorwaarden waaraan een rechtmatige wet in elk geval moet voldoen.
Verslag zie: De logica van de democratie.pdf
10 februari: 'Overheid zonder recht, recht zonder overheid: democratie en rechtsstaat'
Spreker: Prof. dr. Frank van Dun
'Rechtsstaat' en 'democratie' zijn nog altijd de twee belangrijkste pijlers voor het legitimeren van het staatsoptreden in de westerse wereld. Daarbij wordt vooral verwezen naar het in het verleden verworven prestige van de idee van de democratische rechtsstaat die echter nooit ten volle gerealiseerd is en al heel lang geen rol van betekenis meer speelt in de beperking en normering van de staatsmacht.
Zijn democratie en rechtsstaat hoe dan ook verenigbaar? Zo ja, hoe? Zo neen, welke factoren staan dan hun verenigbaarheid in de weg? Die vragen komen in de lezing aan bod.
17 maart: 'Principes van een vrije en democratische samenleving: een formaliserende benadering. Een democratie zonder parlementsgebouw, kan dit?
Spreker: Eric Verhulst
In een waarachtige democratie staan de vrijheid en het zelfbeschikkingsrecht van de burger voorop. Wat betekent dit eigenlijk? Andere opvattingen schuiven dan weer het begrip solidariteit naar voren en gewagen van de universele rechten van de mens. Zijn alle opvattingen verzoenbaar? Hoe kunnen we tot een besluitvorming komen waar iedereen volgens deze principes aan bod komt? Kan dit de impasse van een multiculturele samenleving doorbreken? Hebben we daar wel een parlementsgebouw bij nodig? Deze en andere vragen zullen hierbij aan bod komen.
30 maart: 'Over de "rule of law" en de scheiding der machten'
Spreker: Prof. dr. Matthias Storme
Een begrip dat nauw verbonden is met het begrip democratie is dat van de 'rechtsstaat'. Zoals in vorige lezingen naar voren gebracht werd, is het bestaan van een rechtsstaat evenwel geen garantie op zich dat we met een democratie te maken hebben. Een van de cruciale elmenten hierin is de scheiding der machten. Het Belgische constitutionele model gaat zoals een reeks andere westerse modellen uit van deze 'scheiding der machten'. Matthias Storme bespreekt wat de voor- en nadelen zijn van dit model en wat er in de Belgische realiteit maar van overblijft.
Locatie
Oude Abdij Kortenberg vzw
Abdijdreef 22, 3070 Kortenberg
Oude abdij Kortenberg – Oude abdij Kortenberg
Aanvang om 20.00 uur
De datum van de studiedag zal later vastgelegd worden.
Korte situering van de sprekers
Jos Verhulst is een Belgische chemicus (PhD in kwantumchemie aan de universiteit van Leuven). Hij was een leraar aan de steinerschool in Antwerpen, onderzoeker aan het Louis Bolk Instituut in Driebergen, een schrijver en een vurig verdediger van directe democratie. Hij publiceerde ook in de domeinen van de evolutieleer. Boeken: Direct democracy: facts and arguments about the introduction of initiative and referendum, Het verdiepen van de democratie (The deepening of democracy).
Prof. dr. Frank van Dun doceerde wijsbegeerte van het recht aan de universiteiten van Gent en Maastricht. Hij is de auteur van onder meer Het fundamenteel rechtsbeginsel (1983), De utopische verleiding (1997) en Mens, burger, fiscus (2000). Website: Frank van Dun: Philosophy of Law, Natural Law, Libertarianism, IN THE SHADOW OF THE PRODIGY (ugent.be)
Eric Verhulst is van opleiding ingenieur elektronica. Vooral actief als ondernemer en onderzoeker in het domein van systeemengineering met behulp van formele methodes. Hij is ook actief in het domein van de socio-economie als voorzitter van de Greenfields Werkgroep binnen Cassandra, voorzitter en stichter van WorkForAll, een onafhankelijke socio-economische denktank, en ambassadeur voor Democratie.nu.