We zullen de democratie niet krijgen zonder inspanning, niet zonder strijd.
Leden van WIT hebben, met leden van andere prodemocratische organisaties in Europa, geprobeerd om zo veel mogelijk deelnemers aan de Europese Conventie te winnen voor een referendum over de op stapel staande Europese Grondwet. Het initiatief leidde tot een voorstel, dat door 66 conventieleden werd ondertekend. Volgens dat voorstel moet in alle lidstaten, op dezelfde dag, een stemming worden gehouden over die Grondwet. Vicevoorzitter Dehaene is alvast tégen: 'Ik heb een referendum nooit het summum van democratie gevonden. Integendeel', zei hij op een briefing na afloop van de conventiezitting (FET, 05.04.2003, p.6). Waarvan akte.
Een referendum over een EU-Grondwet is één zaak; een democratische EU-Grondwet is nog wat anders. De Conventie beschikt over een ontwerptekst voor de Grondwet. Artikel 34 van die tekst betreft de 'participerende democratie' in de EU. Dit ontwerpartikel is voor honderd procent paternalistisch en antidemocratisch en voorziet geen enkele wetgevende mogelijkheid voor de burgers. Een voorstel om het bindend referendum op volksinitiatief op te nemen in artikel 34, werd tot op heden door slechts dertien conventieleden getekend. En dat, terwijl in alle Europese landen een meerderheid van de bevolking directe democratie voorstaat. Genoteerd.
En hoe staat het ondertussen met de invoering van het bindend referendum in ons land? In het paars-groene regeerakkoord lazen we: 'De Regering (zal) de mogelijkheden om volksraadplegingen te houden of in te voeren gevoelig uitbreiden en dit op verschillende niveaus. De meerderheidspartijen verbinden er zich toe om rekening te houden met de uitslag van deze volksraadplegingen.' Ruim een jaar geleden kondigde onze premier nog de invoering aan van het bindend referendum in België: 'Niet zonder trots legde premier Guy Verhofstadt deze week in Polspoel & Desmet uit dat zijn tien jaar geleden alom versakkerde voorstel voor referenda toch maar mooi een feit wordt (...) Binnenkort kan de burger, mits een voldoende aantal handtekeningen worden verzameld, toch maar mooi alles ter stemming voorleggen aan de rest van de bevolking' (De Morgen, 05.01.2002). Niet dus, zo werd ons nu vanuit de VLD bevestigd. De grondwetsartikelen 33 en 42 kunnen immers tijdens de volgende legislatuur niet worden herzien. Enkel voor de invoering van een 'volksraadpleging' op regionaal niveau werd een opening gecreëerd. Wij onthouden.
Op het kabinet van Di Rupo vernam WIT dat de PS het bindend referendum afblokt uit vrees dat de bevolking zich zou kunnen uitspreken over de splitsing van België. Indien we de Waalse socialisten moeten geloven, is de Belgische staat dus niet verenigbaar met democratie. Goed om te weten.