De federale regering wil de burgers nauwer betrekken bij de politiek door te experimenteren met nieuwe vormen van participatie zoals ‘burgerkabinetten of gemengde panels in de schoot van de Kamer waar zowel parlementsleden als door loting geselecteerde burgers deel van uitmaken’. Bovendien wil men gelote burgers mee laten nadenken over een hervorming van onze staatsstructuur in gemengde panels, samen met experten, besturen en middenveldorganisaties. Aldus Lander Meeusen in Doorbraak van 15-01-2021. “...De fractieleider van de N-VA liet zich onlangs in een interview kritisch uit over het idee: ‘We hebben al een parlement dat wordt verkozen door de burgers. […] Gaan ze dan naast het parlement een nieuwe instelling uitvinden die beslissingen maakt? We kunnen de parlementaire democratie niet laten uithollen door een uitgeloot burgerforum.
Hierop schrijft de auteur terecht: “Deze uitspraak bevat een grote misvatting: er bestaat reeds een instelling naast het parlement die de beslissingen maakt, namelijk de partijbureaus. Het parlement wordt niet verkozen door de burgers, maar door de partijbureaus...Bovendien heeft de burger geen inspraak in de samenstelling van de lijsten en kunnen ze niet stemmen op kandidaten uit andere kiesdistricten”...”Onze parlementaire democratie is uitgehold door de particratie.”
Lander Meeusen in Doorbraak 15-01-2021.
Dit is naar ons inzicht een correcte analyse. Maar hoe organiseer je nu precies dat staatsbestel, ik bedoel daarmee de democratie i.p.v. een particratie?
Lander Meeusen suggereert een combinatie van drie alternatieven.
– Inspraak, bijvoorbeeld via het internet
– het referendum, ook op initiatief van de bevolking
– Een gelote groep deelnemers kiest een thema dat zij belangrijk vinden en gaan aan de slag.
Al deze stappen gaan in de goede richting. Alleen de opmerking: “Critici hebben gelijk wanneer ze zeggen dat gelote burgers niet verkozen zijn en dus niet legitiem zijn” is naar onze mening onwaar. Trouwens de auteur haalt zelf aan: “Een goede steekproef is hierbij essentieel: voldoende groot (pakweg het aantal parlementsleden), toevallig geselecteerd (loting) en representatief (de steekproef moet gelijken op de diversiteit van de gehele bevolking). Het is dus belangrijk om een gelote groep burgers te corrigeren volgens criteria zoals leeftijd, geslacht, woonplaats (regio, maar ook stad/platteland), inkomen en opleidingsniveau. Op die manier is een burgerpanel representatiever dan een parlement vol hoger opgeleide middenklassers.”
Bij Meer Democratie vzw pleiten we niet voor een gelote “burgerassemblee” maar voor een volwaardig geloot parlement, met dien verstande dat de burgers daarnaast nog steeds het laatste woord kunnen hebben over de beslissingen op wetgevend vlak. De burgers zelf kunnen (naast het parlement) wetsontwerpen indienen en ze door het parlement of via bindende referenda op eigen initiatief laten goed- of afkeuren.
Ook moet de mogelijkheid bestaan dat door het parlement goedgekeurde beslissingen die door de burgers achteraf als onrechtvaardig worden ervaren, op volksinitiatief voorwerp worden van een bindend referendum. De uitslag van dit “correctief” referendum overruled dan het parlement. Zo hebben de burgers steeds het laatste woord en is de beslissing heel zeker ook legitiem.