Een oproep voor een fair en democratisch Oosterweelreferendum op 18 oktober. Als opinieartikel afgewezen door De Standaard, De Tijd en De Morgen.
Ondertekenaars:
Bert Penninckx, Geert Van Hout, Jos Verhulst, Koenraad Elst, Piet De Pauw, Paul Nollen, Marc Janssens, Thomas Verhulst, Elisa Bulckens, Eric Verhulst, Matthias Storme (leden van Democratie.Nu); Eric Verhulst (Work For All), Johan Sanctorum (cultuurfilosoof en publicist), Peter De Graeve (filosoof), Frank Thevissen (Senior Expert Strategic Organizational Communication en Voorzitter Expertencommissie Vlaams Parlement).
Wat een schril contrast vormt Zwitserland met onze 'verplicht indirecte democratie'! In België zijn referenda gewoonweg verboden. Gemeentelijke volksraadplegingen zijn bij ons niet bindend. En toch moet een burgergroepering voor zo'n niet-bindende volksraadpleging de handtekeningen van maar liefst tien procent van de kiesgerechtigden ophalen. [Krachtens artikel 41 van de Belgische Grondwet zijn referenda of volksraadplegingen mogelijk op slechts gemeentelijk of provinciaal niveau. Deze zijn echter niet bindend, met andere woorden de politici kunnen altijd de uitslagen van de referenda negeren!]
DE BELGISCHE GRONDWET (senate.be)
Wat kan een burgemeester zoals Patrick Janssens doen om het vertrouwen van de burger werkelijk te verdienen?
Laten we Antwerpen als voorbeeld nemen. Welke punten van het gemeentereglement moet burgemeester Janssens wijzigen opdat zijn stad de naam 'democratie' zou verdienen?
1. Maak het referendum bindend.
2. Verlaag de handtekeningendrempel tot twee procent van de kiesgerechtigden.
3. Laat referenda toe over alle onderwerpen waarover verkozen politici kunnen beslissen.
4. Laat de formulering van de vraag of het wetsontwerp over aan de initiatiefnemers. In België mag het gemeentebestuur, dat rechtstreeks betrokken partij is, de vraagstelling eenzijdig wijzigen. Alleen een rechtscollege zou deze macht mogen bezitten.
5. Schaf de opkomstdrempel af. In Zwitserland bestaat geen opkomstquorum. Wie niet stemt geeft een mandaat aan de burgers die wel stemmen. Het vaak gehoorde tegenargument dat een kleine minderheid een referendum zou kunnen monopoliseren is in nog veel grotere mate een argument tegen de 'representatieve democratie'.
6. Richt bij elke referendumaanvraag een neutrale en onafhankelijke referendumcommissie op. De commissie behandelt klachten over het referendum, houdt toezicht op de openbaarheid van alle geldstromen, waakt erover dat beide partijen over een gelijkwaardige toegang tot de openbare media beschikken en verstrekt juridisch advies aan de initiatiefnemers. De commissie stelt een informatiebrochure op die naar alle burgers wordt verstuurd. Deze brochure bevat naast de vraag of vragen waarover de burgers zich kunnen uitspreken ook de argumenten van de voor- en tegenstanders, een verslag over de budgettaire en fiscale gevolgen van het voorstel, en eventueel ook het standpunt van middenveldorganisaties en politieke partijen. (Voor een referendum over de Oosterweelverbinding zouden bijvoorbeeld de VAB, beroepsverenigingen uit de transportsector, medische koepelorganisaties en milieuverenigingen, maar ook het schepencollege, de partijen en de vakbonden hun standpunt kunnen voorstellen. Voor een onderwerp met veel techniciteit is het immers van het grootste belang dat er 'betekenisvolle stemadviezen' komen.) Binnen de vijf maanden na het referendum stelt de commissie een evaluatierapport op over het verloop van het referendum.
Wat kan de burger doen?
* Zich niet laten intimideren door verdachtmakingen en beledigingen op de kap van andere burgers, zoals de bewering dat burgers niet in staat zijn om een redelijk oordeel te vellen. Zulke propagandatechnieken worden van oudsher gebruikt om democratische hervormingen te saboteren: tegen het algemeen enkelvoudig mannenstemrecht, tegen kleurlingen in de USA en Zuid-Afrika, tegen het vrouwenstemrecht. Wanneer die groepen het stemrecht eindelijk veroverden, bleek het onbekwaamheidsargument waardeloos en werd het snel vergeten. Behalve dan om het debat over directe democratie in de kiem te smoren.
* Zich actief inzetten voor de invoering van het bindend referendum op volksinitiatief.
* En speciaal voor de Antwerpse burgers: op 18 oktober massaal gaan stemmen.