'20 redenen waarom wij een regering nodig hebben, titelde De Tijd het voorbije weekend. Als vroeger iemand mijn kantoor binnenstormde om me met veel redenen te overtuigen dat Metris écht iets nodig had, antwoordde ik hem of haar steevast: 'En wat is nu de echte reden?' Veelal bleek dan dat ze iets voor zichzelf wilden, niet voor Metris. Een rationeel besluit baseert zich op één, soms twee maar nooit op twintig redenen. Een subjectieve opinie daarentegen laat zich verdedigen door een oneindig aantal argumenten. Ik onderbrak mijn verwarde managers meestal na vijf argumenten.'
'Goed, maar het is toch de plicht van de gekozenen om ons te regeren? Neen, de taak van de democratie is niet een heersende klasse te laten regeren, maar conflicten te pacificeren.
De eerste democratie ontstond ruim 2500 jaar geleden, omdat de Atheners niet meer door hun elite geregeerd wilden worden. Later noemde Plato democratie 'de heerschappij van hen die geregeerd worden'. Engeland, Frankrijk, de VS en ook België danken hun democratie aan een opstand tegen de regering. Democratie pacificeert conflicten tussen groepen binnen de gemeenschap, maar – nog veel belangrijker – ze pacificeert regeringsgeweld. Geweld betekent hier het kwetsen of aantasten van personen in hun lichaam, bezit of vrijheid. De uit de hand gelopen staatsschuld is een vorm van regeringsgeweld. Evenals het verbod aan een hele gemeenschap om de eigen economische toekomst in handen te nemen.
België kent een fundamenteel conflict tussen drie gemeenschappen. Een Vlaamse gemeenschap, gecomplexeerd door vermeende of reële culturele onderdrukking en economische uitbuiting. Een Brusselse politieke elite, die haar privileges weet te bestendigen en zelfs nog continu uitbreidt. Ze woont al lang niet meer in Brussel, maar in de banlieue die België heet. En onze arme Waalse vrienden en verwanten, als de noodzakelijke zorgbehoevenden, ter legitimering van de macht van de zorgende elite.
Democratie lost ook dit conflict geweldloos op. Aanvankelijk kon de eerste Vlaamse volksbeweging nog politiek geïsoleerd worden. Dankzij klassieke trucs, beproefd door elites doorheen de geschiedenis, zoals dreigen met maatschappelijke onstabiliteit, schuldgevoel creëren om dat vervolgens uit te buiten en ten slotte sociale uitsluiting. Maar de kiezer emancipeerde in Vlaanderen, zoals in vele andere regio's in Europa. Voor zover ik me kan herinneren, mochten Leo Tindemans, Wilfried Martens, Jean-Luc Dehaene en recent nog Yves Leterme christelijk verzoenen en vergeven. Maar het conflict finaal pacificeren, konden ze niet. Bart De Wever mag het nu eerst bilateraal democratisch proberen. Als dat mislukt, mag hij het – lijkt me – nog eens proberen. Unilateraal dan. Maar nog steeds democratisch, via het Vlaams Parlement. Nieuwe verkiezingen, na langdurig integer volgehouden, maar mislukte onderhandelingen, hebben wel degelijk nut. Ze drukken de wil van de gemeenschappen uit in de opeenvolgende onderhandelingen tussen die gemeenschappen.
En wie bestuurt ons ondertussen? Vele regeringen, met verschillende namen. Lokale, gewestelijke, een Europese, maar ook nog steeds een nationale. Niemand verbiedt die nationale regering maatregelen te treffen, tenzij het nationale parlement. Dat zijn de vertegenwoordigers van hen die geregeerd worden. Zo hoort het. Toch?'
- Bart Van Coppenolle is oprichter en was voorzitter van het Leuvense technologiebedrijf Metris. Hij richtte daarna Right Brain op.