“Op 23 juni 2016, de dag van het referendum, werd het Verenigd Koninkrijk weer onafhankelijk. Zo klonk het toen althans. Opperbrexiteers als Boris Johnson en Nigel Farage zagen op Trafalgar Square al een bronzen versie van zichzelf, hoog op een zuil naast admiraal Horatio Nelson….Sinds het referendum is het land al een paar verkiezingen, premiers en regeringen verder, zonder dat duidelijk werd wat de Britten nu precies anders zullen doen dan voorheen….Tijdens de campagne was de Britten wijsgemaakt dat ze zich bij een Brexit niks meer zouden moeten aantrekken van andermans regels, en toch zouden kunnen blijven zakendoen alsof er niets veranderd was”. Dit zijn enkele zinsneden uit het betoog van Hendrik Vos in De standaard van 15-12-2020. En hij eindigt met: “Het blijft onduidelijk wat de Britten precies willen. Eindeloos veel tijd, geld en energie werd de voorbije periode gestoken in de afwikkeling van de Brexit. De zogezegd herwonnen soevereiniteit is vier en een half jaar na het referendum nog altijd niet meer dan een holle slogan, een nietszeggende vlag, een allerleegste doos.”
Hendrik Vos in De standaard 15-12-2020
Ja: “Het blijft onduidelijk wat de Britten precies willen”. Hoe zou dat toch komen? Het wordt ons voorgesteld dat de Brexit er is gekomen via een “referendum”, waarbij alle Britten hun stem konden uitbrengen. Volgens Meer Democratie is dit een foute voorstelling. De Brexit er is gekomen via een “plebisciet”, dit is een volksraadpleging georganiseerd door de regering, en niet via een “referendum”. Een referendum in de ware betekenis van het woord wordt geïnitieerd door de burgers en niet door de regering. Met andere woorden via een plebisciet kan de regering een bepaalde (verborgen?) politieke agenda laten goedkeuren door de bevolking. Vraag hierbij is dan: In hoeverre werd het antwoord van de bevolking beïnvloed/gestuurd door de vraagstelling? In hoeverre is de informatieverstrekking neutraal-objectief, en niet gekleurd door politiek opportunisme van een elite? Is het motief om een plebisciet te organiseren ontsproten uit de behoefte van de brede bevolking? Deze vragen kunnen niet eenduidig worden beantwoord. Bij een referendum op volksinitiatief liggen de kaarten totaal anders. Een referendum komt er pas als een groot aantal burgers daar behoefte aan heeft of dit nodig vindt en zich de moeite getroosten om een voorstel uit te werken. Om het te organiseren zijn er al een minimum aantal handtekeningen nodig van burgers die de overtuiging delen. Anders gezegd: een referendum vindt zijn oorsprong in een breed volksverlangen en niet in de opportunistische agenda van een politieke elite. Het is dus niet verwonderlijk dat “het onduidelijk [blijft] wat de Britten precies willen”.
